Miło nam poinformować, że w dniu 22 listopada 2021r. podczas uroczystej gali, która odbyła się w Instytucie Muzyki Uniwersytetu Rzeszowskiego w Rzeszowie, Pani Teresa Mielnik z Lubaczowa oraz Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich o/ Lubaczów, zostali Laureatami X edycji Nagrody Honorowej IPN „Świadek Historii”. Wręczając wyróżnienia prezes IPN dr Karol Nawrocki podziękował laureatom za ich walkę o wolność swoją i przyszłych pokoleń. Nagrodami „Świadek historii” uhonorowane zostały osoby i stowarzyszenia szczególnie zasłużone dla upamiętniania historii Narodu Polskiego.

Teresa Marcelina Mielnik
Urodziła się 25 kwietnia 1934 r. w Cieszanowie. Należała do inicjatorów powstania 29 maja 1990 r. Terenowego Koła Sybiraków w Lubaczowie, pełniąc w nim od początku funkcję skarbnika. Ze swojej społecznej pracy na rzecz Koła wywiązuje się z najwyższą starannością, bez reszty zaangażowana w sprawy sybirackie. Pani Teresa Mielnik jest osobą niezwykle aktywną, prężnie działa w Kole, przekazuje swoje wspomnienia dotyczące deportacji Polaków na Sybir. Odwiedza szkoły, przekazując młodzieży wiedzę o tragicznej historii wywózek, w tym także osobiste przeżycia. Spotkania, w których uczestniczy, cieszą się ogromnym zainteresowaniem zarówno wśród nauczycieli, jak i młodych ludzi. Swoją postawą daje żywe świadectwo ogromu cierpień, jakich doznała razem z matką i rodzeństwem w trakcie pobytu na nieludzkiej syberyjskiej ziemi. „Każdy z nas Sybiraków niesie traumę…” – mówi podczas spotkań. Jest niestrudzoną orędowniczką prawdy historycznej. Mając świadomość tego, że życie ludzkie jest bardzo kruche i z roku na rok liczba członków Koła zmniejsza się, pracuje także nad aktywizacją młodszych członków Oddziału, dzieci zesłańców urodzonych już po powrocie rodziców do Ojczyzny z zesłania.

Popiera i sama angażuje się w zbiórki na cele patriotyczne i charytatywne, np. budowę Pomnika Katyńskiego, Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku. Przez cały czas swojej działalności w Kole jest organizatorką spotkań opłatkowych, współorganizatorką Dnia Sybiraka w Lubaczowie, imprez poświęconych upamiętnieniu wywózek na Sybir, współorganizatorką uroczystości upamiętniających rocznice patriotyczne. Bierze czynny udział w Spotkaniach Pokoleń w Oleszycach organizowanych przez Stowarzyszenie „Czas na Pomoc”, podczas których dzieli się swoimi bolesnymi wspomnieniami z czasów zesłania do Kazachstanu, utratą matki i brata, losem ojca, który walczył w Armii Andersa. W 1992 r. wraz z siostrą i siostrzenicą odbyła podróż do Kazachstanu, wróciła do kołchozu w poszukiwaniu grobów swoich bliskich. W miejscu, gdzie byli pochowani, rosły jedynie piołuny.

Rzeszów, 22 listopada 2021. Fot. Jakub Izdebski (IPN Rzeszów)

11 października 2019 r. uczestniczyła jako świadek historii w promocji książki Barbary Janczury „Ponury cień Sybiru. Wspomnienia z zesłania” oraz tomiku wierszy „Zobowiązanie”. Wywiady z Teresą Mielnik stanowią dokumentację Muzeum Kresów w Lubaczowie. Ich fragmenty można było odsłuchać podczas prezentacji wystawy pt.: „W sowieckim »raju«. Losy mieszkańców powiatu lubaczowskiego pod okupacją sowiecką (1939–1941)”, na której zaprezentowano zachowane w rodzinnym albumie fotografie i inne dokumenty. W 2020 r. dokonała aktu odsłonięcia Tablicy Pamięci Sybiraków w Baszni Dolnej, a z okazji 80. rocznicy deportacji Polaków na Sybir oraz 30-lecia działalności Terenowego Koła Związku Sybiraków w Lubaczowie wzięła udział w Objazdowym Dniu Sybiraka. Odwiedziła członków Koła, odznaczonym przekazała pamiątkowe statuetki oraz wręczyła Srebrne Odznaki Honorowe za Zasługi dla Związku Sybiraków. Jej relacje były źródłem do powstania książek „Cierniowym szlakiem. Z piekła Kołymy do Armii Andersa” oraz „ Przywrócić pamięć. Wspomnienia Sybiraków Koła w Lubaczowie”. Pamięć o Sybirakach pielęgnuje także poprzez opiekę nad grobami tych, którzy już odeszli. Za swoje zaangażowanie w pracę na rzecz środowiska Sybiraków oraz edukację historyczną młodzieży została odznaczona: Odznaką Honorową Sybiraka, Krzyżem Zesłańców Sybiru, Złotą i Srebrną Odznaką Honorową za Zasługi dla Związku Sybiraków, Medalem „Pro Patria”, Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległość.

Towarzystwo Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich Oddział Lubaczów
Powstało 21 lutego 2017 r. – powołane przez osoby urodzone na Kresach II RP oraz potomków Rodzin Kresowych. Celem Stowarzyszenia jest gromadzenie, utrwalanie i upowszechnianie pamięci i wiedzy o Lwowie i Ziemiach Kresowych, o historii, dziedzictwie kulturowym i ludziach, którzy je tworzyli. Członkowie Towarzystwa kultywują pamięć o pomordowanych Polakach w rocznicę Narodowego Dnia Pamięci Ofiar Ludobójstwa dokonanego przez ukraińskich nacjonalistów na obywatelach II RP. W 2018 r. z datków Kresowian ufundowano i odsłonięto upamiętniającą te wydarzenia tablicę, która została wmurowana w Sanktuarium Matki Bożej Łaskawej w Lubaczowie. Towarzystwo współpracuje z Powiatem Lubaczowskim, Miastem i Gminą Lubaczów, Miejską Biblioteką Publiczną w Lubaczowie, Powiatowym Centrum Kultury w Lubaczowie, Zespołem Szkół im. gen. Kustronia w Lubaczowie oraz Domem Spotkań z Historią w Warszawie.

Wspólnie organizują spotkania autorskie i prelekcje m.in. wykłady Tomasza Kuby Kozłowskiego: „Miasto jak brylant… Lwów w XX-wiecznej poezji polskiej”, „Wrzesień 1939 r. na Kresach”, „Kamienie wołać będą! Janowej Doliny rozkwit i zagłada„, „Międzypokoleniowe Spotkania o Kresach – Wspomnienia o…”, „Trudne powroty”, które mają na celu uwrażliwić młodych na tragizm tamtych czasów i ludzi. Są organizatorami konkursu literackiego „Kresowe wspomnienia”, którego celem głównym jest ocalenie od zapomnienia losów i wspomnień Polaków zmuszonych do opuszczenia swoich rodzinnych domów na Kresach Południowo-Wschodnich II Rzeczypospolitej w latach 1942–1947. Podsumowanie konkursu „Kresowe wspomnienia” w 2020 r. zrealizowane zostało przy współpracy z IPN Oddział w Rzeszowie. Laureaci oraz zaproszeni goście wysłuchali referatu oraz obejrzeli wystawę pt. „Katyń zbrodnia, która miała być zapomniana”. Wykład poprowadził Zenon Fajger, główny specjalista Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Rzeszowie.

Rzeszów, 22 listopada 2021. Fot. Mikołaj Bujak (IPN)

Wśród członków Towarzystwa ciągle żywe są wspomnienia piosenek lwowskich, dlatego też od czterech lat organizowane są Koncerty Lwowskie, podczas których wybrzmiewają piosenki Mariana Hemara, Tomcia i Szczepcia oraz innych. Do organizacji przedsięwzięcia zapraszani są artyści z Krakowa, Warszawy, Rzeszowa. W 2018 r. Towarzystwo wydało śpiewnik „Piosenki Kresowe i nie tylko”, w którym znalazły się piosenki patriotyczne, biesiadne, harcerskie. Członkowie TMLiKPW sami zaprojektowali odznakę, która jest wręczana członkom oraz osobom wspierającym działalność Towarzystwa. Członkowie Towarzystwa wyjeżdżają na Ukrainę do Niemirowa i Rawy Ruskiej, by porządkować cmentarze polskie. Ważnym aspektem tej działalności jest integracja środowisk. Co roku członkowie TMLiKPW wspólnie z harcerzami Komendy Hufca ZHP w Lubaczowie, Jednostką Strzelecką 2033 oraz IPN Oddział Rzeszów biorą udział w akcji „Zapal Znicz Pamięci”. Wyjeżdżają do Lwowa na cmentarze Janowski i Łyczakowski, oddając hołd polskim bohaterom. Tego typu działania są żywą lekcją historii i patriotyzmu dla kolejnych pokoleń Polaków.

Każdego roku organizowane są wyjazdy szlakiem miejscowości, z których przybyły do Lubaczowa Rodziny Kresowe oraz wycieczki związane z dziedzictwem historycznym i kulturowym Kresów II RP. Podczas wyjazdów uczestnicy spotykają się z członkami Towarzystwa Kultury Polskiej w Tarnopolu, Krzemieńcu, we Lwowie, w Rawie Ruskiej. Każdy wyjazd związany jest także z organizacją pomocy rzeczowej i finansowej. Podczas Festiwalu Dziedzictwa Kresów członkowie Towarzystwa cyklicznie współorganizują kwestę na rzecz renowacji i odbudowy Kościółka Garnizonowego w Hruszowie.

O nadanie nagrody honorowej “Świadek historii” dla Pani Teresy Mielnik wnioskodawcami byli: Wiesław Kapel – Wójt Gminy Lubaczów, Katarzyna Pelc-Antonik – Dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Władysława Broniewskiego w Lubaczowie, Piotr Zubowski – Dyrektor Muzeum Kresów w Lubaczowie oraz Dariusz Sałek – Komisarz wystawy W sowieckim „raju”. O nadanie tytułu dla Towarzystwa Miłośników Lwowa i Kresów Południowo-Wschodnich o/ Lubaczów wnioskowali: Zenon Swatek – Starosta Powiatu Lubaczowskiego, Wiesław Kapel – Wójt Gminy Lubaczów, Katarzyna Pelc-Antonik – Dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Władysława Broniewskiego w Lubaczowie oraz Józef Janusz Mroczka – Dyrektor Powiatowego Centrum Kultury w Lubaczowie.

Nagroda Świadek Historii wręczana jest osobom szczególnie zasłużonym dla upamiętniania historii narodu polskiego w regionie oraz wspierającym pion edukacyjny IPN w dziele edukacji historycznej. Przyznaje ją Kapituła, której przewodniczy prezes IPN. Laureatem może zostać osoba fizyczna, instytucja, stowarzyszenie lub organizacja, jak również osoba nie będąca obywatelem polskim. Nagrodę można przyznać pośmiertnie. Wyjazd na uroczystą galę w dniu 22 listopada mógł się odbyć dzięki zaangażowaniu Pana Zenona Swatka – Starosty Powiatu Lubaczowskiego, Wiesława Kapla – Wójta Gminy Lubaczów oraz Janusza Zastawnego – Dyrektora DPS w Rudzie Różanieckiej. Za wszelkie wsparcie w imieniu laureatów serdecznie dziękujemy.