Z głębokim żalem zawiadamiamy, że w wieku 99 lat zmarła Pani Maria Bukowa, pierwszy dyrektor lubaczowskiej Biblioteki.
Maria Bukowa z d. Jagodzińska urodziła się w 1925 r. w Lubaczowie. Po ukończeniu Szkoły Powszechnej w 1938 r., rozpoczęła naukę w Prywatnym Koedukacyjnym Gimnazjum Powiatowego Towarzystwa Szkoły Średniej w Lubaczowie. Naukę w gimnazjum przerwała wojna, która tragicznie zapisała się w życiu przyszłej dyrektorki biblioteki-ojciec Feliks Jagodziński, st. sierżant 39. pp Strzelców Lwowskich w Lubaczowie, został rozstrzelany przez hitlerowskiego okupanta podczas masowej egzekucji 16 sierpnia 1941 r. w lesie Niwki pod Lubaczowem. Maria Bukowa mieszkała przy granicy z gettem – w styczniu 1943 r. dotkliwie przeżywała Holokaust, którego była świadkiem.
Po wojnie Maria Bukowa rozpoczęła naukę w Prywatnym Gimnazjum i Liceum w Lubaczowie. Egzamin maturalny złożyła w 1946 r. Była to pierwsza powojenna matura w Lubaczowie. W dniu 1 lutego 1948 r. Inspektor Szkolny w Lubaczowie Ludwik Tabaczek powołał ją na stanowisko kierownika Powiatowej Biblioteki Publicznej. Ten doświadczony, przedwojenny nauczyciel, o dużej wiedzy i praktyce pedagogicznej, znał się na ludziach i dokonał właściwego wyboru. Po objęciu stanowiska kierownika, Maria Bukowa ukończyła miesięczny kurs dla bibliotekarzy w Jarocinie. W roku 1957/58 była uczestnikiem kursu dla pracowników bibliotek powszechnych i złożyła egzamin przed Państwową Komisją Egzaminacyjną w Rzeszowie, powołaną przez Ministra Kultury i Sztuki, uzyskując świadectwo dające uprawnienia równoznaczne z uprawnieniami państwowych liceów bibliotekarskich.
Pracę w bibliotece rozpoczęła mając na początek zaledwie 500 książek w skromnym lokalu Inspektoratu Szkolnego. W końcu 1948 r. przeniosła siedzibę biblioteki do pomieszczeń w ówczesnym Domu Kultury i Sztuki (późniejsze kino „Melodia”), gdzie księgozbiór liczył już 2529 tomów. Równocześnie organizowała sieć bibliotek gminnych i punktów bibliotecznych. Po otwarciu tych bibliotek 16 stycznia 1949 r., wzbogacała ich zbiory, podnosiła kwalifikacje bibliotekarzy, zabiegała o poprawę bazy lokalowej własnej biblioteki i bibliotek terenowych. W latach 1957 – 1975 Maria Bukowa dwukrotnie zmieniała siedzibę Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej, aby poprawić warunki lokalowe, ale oczekiwała na szansę budowy własnej siedziby biblioteki. Taka szansa pojawiła się w 1972 r. W latach 1972-1975 przeprowadziła adaptację zakupionej wilii na nowoczesny budynek biblioteki, gdzie powstały wypożyczalnia i czytelnia dla dorosłych, oddział dla dzieci z czytelnią, magazyny zbiorów i inne pomieszczenia. Opinia społeczna była zgodna, co do tego, iż to ona była faktycznym kierownikiem budowy. To na jej głowie były betoniarka, dźwig i taśmociąg, to ona w sytuacjach awaryjnych dowoziła swoim trabantem robotników na budowę. Po wprowadzeniu księgozbioru do nowej siedziby, pomyślała o nadaniu imienia. W 1978 r. biblioteka otrzymała imię wybitnego poety Władysława Broniewskiego. Do tej kandydatury patrona biblioteki, kontrowersyjnej pod względem ideologicznym, Maria Bukowa umiała przekonać ówczesne władze.
W nowym budynku ze zdwojoną energią zabiegała o wzbogacenie księgozbioru, upowszechnienie czytelnictwa, doskonalenie kadry bibliotekarzy. Rozwijała różnorodne formy działalności kulturalno-oświatowej, miała ambicję, aby to właśnie biblioteka stała się ośrodkiem życia kulturalnego. To ona dostrzegła talent aktorsko-reżyserski Czesławy Manasterskiej i przydzieliła jej zadanie planowania, organizowania i koordynowania działalności kulturalnej na terenie miasta i w bibliotekach terenowych. Było to zadanie trudne w warunkach nasilonego procesu ideologizacji życia społecznego, szkół i bibliotek, narzuconych zadań i wytycznych władz wojewódzkich, które zalecały „dalsze wzbogacanie socjalistycznych treści współczesnej kultury polskiej”.
W 1985 r., gdy przechodziła na emeryturę, księgozbiór biblioteki liczył 40 153 woluminów i 2 852 zarejestrowanych czytelników. Sukcesy zawodowe zawdzięczała własnej pracowitości
i energii, jak też temu, iż potrafiła stworzyć zespół, złożony z ludzi zdolnych i oddanych pracy w bibliotece i na rzecz środowiska kulturalnego. Praca Marii Bukowej, jako dyrektora biblioteki
i działacza kultury została doceniona. W 1983 r. postanowieniem Prezydium WRN w Przemyślu została wpisana do „Księgi Zasłużonych dla Województwa Przemyskiego”, a w 1987 r. Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Lubaczowie podjęło uchwałę o wpisaniu jej do Księgi Honorowej „Zasłużonych dla Miasta Lubaczowa” w uznaniu szczególnych zasług dla miasta. W tym samym roku została wyróżniona dyplomem honorowym za wkład w rozwój Muzeum w Lubaczowie.
Dyrektor Maria Bukowa otrzymała liczne odznaczenia państwowe i resortowe oraz odznaki honorowe: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1983 r.), Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984 r.), Medal za Zasługi dla Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich (1989 r.), Medal za wybitne osiągnięcia w województwie przemyskim (1983 r.), Odznakę Zasłużony Działacz Kultury (1974 r.), Odznakę „Za Zasługi dla Województwa Przemyskiego” (1980 r.) oraz inne odznaki i dyplomy.
Urna z prochami zostanie wystawiona w kaplicy przy ul. Kościuszki w Lubaczowie w dniu 30 stycznia 2024 r. ok. godz. 18:00. Różaniec w intencji zmarłej Marii odmówimy w dniach 30 stycznia (wtorek) o godz. 18:00 oraz 31 stycznia (środa) o godz. 10:30. Msza św. pogrzebowa odprawiona zostanie w dniu 31 stycznia (środa) o godz. 11:00 w kaplicy, po której nastąpi złożenie urny na miejscowym cmentarzu.
